آمبولي ريه
 
تعريف
به انسداد پايه ي يک يا چند شاخه از شريان ريوي به دليل ترومبوز اطلاق مي شود.
اين ترومبوز از محل ديگر در سيستم وريدي يا سمت راست قلب منشاء گرفته است و تبادل گاز در بافت ريوي با عروق مسدود شده دچارنقص مي شود.
 
آمبولي ريه اختلال همراه با:
1-      تروما، جراحي (اورتوپدي، شکمي وسيع، لگن، تناسلي ) ‏
2-      حاملگي 
3-      استفاده از داروهاي ضدبارداري خوراکي
4-      نارسايي احتقاني قلب  در سن بالاتر از 50 سال
5-      وضعيت انعقادي شديد
6-      بي حرکتي طولاني
 
تظاهرات باليني:
1-      ديس پنه (علامت شايع)
2-       تاکي پنه (بيشترين علامت تکرار شونده)
3-       درد سينه متداوال (درد ناگهاني شروع شده  و ماهيت پلورتيک داشته از زير استرنوم شروع و شبيه درد آنژين  صدري است).‏
4-      تب،تارکيکاردي، سرفه، تعريق،همومپتزي، سيانور، شوک، مرگ ناگهاني .‏
5-       آمبولي هاي متعددکوچک در شريان ريوي انتهايي سبب ايجاد نشانه هاي برونکو پنوموني يا نارسايي ميشوند.‏
 
ارزشيابي تشخيص
1-      اسکن تهويه ـ پرفيوژن
2-      آنژيوگرافي
3-      راديوگرافي
4-      الکتروگارديوگرافي(‏EKG‏) تاکيکاردي تغييرات فاصله ‏‎ PR‎و موج ‏T‏
5-      مطالعات عروق محيطي، پلتسيموگرافي ، ‏ABG.
‎
پيشگيري
1-      حرکت يا ورزش پاها در بيماران  خوابيده در بستر
2-      درمان آنتي کواگولان قبل از جراحي هاي آبدومينو توراسيک  هر 8 تا 12 ساعت تا ترخيص بيمار از بيمارستان
3-      به کاربردن وسايل فشارنده ي هوايي برروي پاها
 
تدابير طبي
1-      هدف فوري تثبيت سيستم قلبي ـ ريوي مي باشد.
2-      دادن اکسيژن از راه بيني براي بهبود  هيپوکسي، ديسترس تنفسي و سيانور.‏
3-      گرفتن مسير وريدي  براي تجويز مايعات و داروها
4-      در بعضي شرايط آنژيوگرافي ريوي، ‏CT‏ مارپيچي، اسکن پرفيوژن ريه، معيارهاي هموديناميک و‏ABG‏ انجام مي شود.‏
5-      آمبولي  وسيع باعث ايجاد هيپوتانسيون مي شود و بايد کاتترادراري  براي کنترل‏ برون ده ادراري گذاشته شود.‏
6-      EKG‏ مداوم براي کنترل  ديس ريتمي و نارسايي قلب راست ‏
7-      ديژيتال هاي گليکوزيدي ـ ديورتيکهاي داخل وريدي ـ داروهاي ضد آريتمي اگر لازم باشد.‏
8-      بيمار روي تهويه با حجم کنترل شده قرار ‏مي گيرد و بررسي باليني ‏ABG‏ انجام مي شود. ‏
9-      دوزکوچکي از مرفين داخل وريدي براي:

*بهبود اضطراب
* تخفيف ناراحتي قفسه سينه
* کمک به تحمل  لوله داخل تراشه
*سازگاري با تهويه مصنوعي ‏
 
درمان آنتي کواگولان 
1-      ‏PT ‎و‎   PTT‎تا 5/2 - 5/1 برابر حد طبيعي حفظ شود.‏
2-      هپارين به مدت 5 تا 7  روز داده شود.‏
3-      وارفارين (کمادين) 24 ساعت پس از شروع درمان با هپارين استفاده شود و 6-3 ماه ادامه يابد.
 
درمان ترومبوليتيک
1-      اوروکيناز
2-      اينترپلاز
3-      رته پلاز 
4-      استرپتوکيناز
 
درمان جراحي
1-      آمبولکتومي: از طريق توراکوتومي و تکنيک باي پس قلبي .
2-      آمبولکتومي: از طريق داخل وريدي با يا بدون وارد کردن فيلتربه وريد اجوف تحتاني
 
اقدامات  پرستاري
 
•    بررسي
1-       بيمار را از نظر علامت هومان که نشانه وجود ترومبوز در وريدهاي پا است معاينه کنيد.
2-      بيماران درمعرض آمبولي ريه راشناسايي کنيد وبه آمبولي ريه درمواردي که جريان خون برگشتني کندشود مشکوک شويد.
3-      بررسي علائم هيپوکسي (اکسيژناسيون کافي)
 
•    تشخيص
1-      درد به علت انسداد عروقي و کاهش خونرساني
2-       خطر در ارتباط با خونرساني بافتي به علت ترومبوز‏
3-      نقص در تغييرات گاز در نتيجه انسداد عروق ريوي
4-      خطر عفونت به علت  زخم جراحي.
5-      ‏ خطر ضربه و ايجاد خونريزي با کاهش لخته سازي ‏

برنامه ريزي و اهداف
1-       اکسيژناسيون  کافي
2-      ممانعت از تشکيل ترومبوز اضافي
3-      درمان دارويي مؤثر در جهت کاهش درد و اضطراب‏ و...‏
 
ملاحظات پرستاري
1-       تشويق بيمار به تمرينات و تنفس عميق
2-      امکان درناژ تخليه اي، اسپرومتري انگيزشي يا دق را فراهم آوريم.‏
3-      حرکات ورزشي فعال و غير فعال پاها.
4-      بيمار را به پرهيز از نشستن  طولاني مدت بي حرکتي و لباس هاي  تنگ سفارش کنيد.‏
5-      براي مدت طولاني کاتتر داخل وريدي را نگاه نداريد.‏
6-      استراحت در تخت وکنترل علائم حياتي هر 2 ساعت.
7-      به منظور بررسي فعاليت مستقيم مداوم فيبرينوليز ‏PTو‎ PTT‎‏ را هر 3 الي 4 ساعت بعد از تزريق داروي ترومبوليتيک اندازه گيري کنيد‏
8-      از مصرف آسپرين يا داروهاي آنتي هيستامين درحاليکه بيمار‏ وارفارين مصرف مي کند پرهيزکند.‏
9-      پرهيز از ملين که بر روي جذب ويتامين K‏  تأثير مي گذارد.(‏Vit.k‏ باعث تقويت انعقاد مي شود)‏
10-   نوشيدن مايعات زياد
11-   به بيمار در مورد پوشيدن جوراب هاي ضد آمبولي  به مدت طولاني سفارش کنيد