گاهی اوقات سلول های ایمنی بدن به جای کشتن میکروب به قسمت های مختلف در خود بدن حمله می کنند و باعث اختلالات و بیماری هایی در بدن می شوند که بیماری های خود ایمنی نام دارد. حال اگر سیستم ایمنی بدن به دلیل وسعت عفونت ویا ضعف قادر به مبارزه موثر با عوامل بیماری زای خودایمنی ویا عفونت نباشد داروهای آنتی بیوتیک و کورتون تجویز خواهد شد. در برخی از این قبیل بیماری ها استفاده از داروهای متداول کافی نبوده و نیاز به داروی قویتر با اثر متفاوت تری خواهد بود.IVIG (ایمونوگلوبولینی که داخل رگ تزریق می شود) داروی موثر در این زمینه است. این دارو که از اختلاط پادتن های خون 2000 نفر تولید شده است باعث افزایش چشمگیر قدرت ایمنی بدن و افزایش سطح پادتن ها تا 5 برابر در مقابله با بیماری می شود. معمولا اثرات دارو به صورت بهبود علائم یا توقف آسیب به بدن  24-48 ساعت پس از تزریق ظاهر می شود. پیش بینی پاسخ هر فرد متفاوت و گاهی پاسخ زودرس و گاهی دیررس خواهد بود. ماندگاری اثر دارو در بدن ممکن است 18 تا 33 روز طول بکشد ولی شدت اثر آن با گذشت زمان کاهش خواهد یافت.

IVIG برای چه نوع از بیماری هایی مورد استفاده قرار می گیرد؟

از این دارو تا به حال به عنوان درمان و کمک درمان برای 101 نوع بیماری استفاده شده است. در ضعف و نقص های ایمنی بدن مانند: سندرم کاوازاکی، کودکان دچار عفونت HIV ، پیوند سلول های بنیادی خون ساز در افراد بالای 20 سال، نوزادان با وزن کم هنگام تولد، نوزادان مبتلا به زردی شدید.

در بیماری های خود ایمنی مانند: MS، پمفیگوس، لوپوس، آرتریت روماتوئید، سندرم نفروتیک (از نوع خود ایمنی).

وانواع مختلفی از اختلالات دیگر مانند: سندرم خستگی مزمن، لوسمی، ترومبوسیتوپنی، سندرم گیلن باره، میاستنی گراویس، آسم ...

به عنوان مثال استفاده از این دارو در سندرم کاوازاکی به همراه آسپرین عوارض عروقی را تا 75% کاهش می دهد.

IVIG، معمولاً از بازو و از طریق یک رگ، مانند سرم به بدن تزریق می شود. تزریق با صلاح دید کادر درمانی ممکن است در بیمارستان، درمانگاه به صورت سرپایی و یا حتی در خانه و محل کار انجام بگیرد.

دارو باید در دمای 2-8 درجه نگهداری شود.از انجماد آن جلوگیری شود.

در هنگام تزریق دمای آن را به دمای بدن می رسانند.

ویال های نیمه استفاده قابل استفاده مجدد نیستند.

به ازای هر کیلو از وزن بدن  2 گرم از دارو استفاده می شود.گاهی اوقات ممکن است دارو را با سرم دکستروز 5 % رقیق نمایند ولی با هیچ داروی دیگری مخلوط نمی شود.

داروی خریداری شده باید کاملا شفاف و بی رنگ و بدون وجود رسوب یا ذرات شناور باشد.

معمولا تزریق3-6 ساعت طول می کشد. دفعات تزریق و نوبت بعدی توسط پزشک تعیین می شود.

این دارو چه عوارضی دارد؟

عوارض این دارو اغلب هنگام تزریق ظاهر می شود و با تنطیم سرعت و مقدار تزریق، قابل کنترل است.گاهی نیز عوارض در 3روز اول بعد از تزریق دیده می شود.

سردرد شایع ترین عارضه است. لرز، سرگیجه، تب، خارش، سرفه، تهوع و استفراغ، درد شکم و پشت، خستگی، بثورات جلدی، تغییرات فشار خون و ... از جمله عوارض احتمالی این دارو هستند.

در صورت بروز هر یک از این عوارض کادر درمانی با تجویز استامینوفن یا آنتی هیستامین یا دوزهای پایین پردنیزولون عوارض را کنترل خواهند کرد. پرستار هنگام تزریق فشار خون، درجه حرارت و نبض را چک می کند.

واکنش های آلرژیک مانند تنگی نفس به ندرت اتفاق می افتد. دارو از لحاظ انتقال عفونت هایی مانند هپاتیت و یا   HIV کاملاً ایمن می باشد.

منع مصرف:

در بیماران دچار اختلال عملکرد قلبی یا کلیوی، دیابت، حساسیت به مالتوز یا ساکارز، واکنش های آلرژیک جدی، اختلالات انعقادی و افراد مبتلا به سندرم کمبود اولیه آنتی بادی، منع مصرف این دارو وجود دارد.

مصرف در زمان شیر دهی و بارداری مشکلی ایجاد نمی کند؛ بلکه تا حد زیادی از عوارض بعد از زایمان جلوگیری خواهد کرد. استفاده هم زمان با سایر داروها نیز تداخلی ایجاد نمی کند.

آیا با برنامه واکسیناسیون کودکان تداخلی ایجاد می کند؟

IVIG باعث مهار پاسخ بدن به واکسن های حاوی ویروس زنده مانند آبله مرغان، سرخجه و اوریون می شود. بنا بر این در صورت دریافت این واکسن ها تا 3 ماه IVIG تزریق نشود. و واکسن نیز حداقل 1 ماه وترجیحاً 3 ماه پس از یک دوره IVIG تزریق شود.

دارو تاثیری بر سایر واکسن ها ندارد.

چرا داروی IVIG گران است؟آیا جای گزینی دارد؟

مراحل تهیه این دارو بسیار پیچیده و پرهزینه می باشد. پلاسمای خون از2000 نفر گرفته شده، مواد غیرضروری و مضر آن در مراحل مختلف حذف شده و به طور کامل میکروب کشی می شود. در نهایت بسته بندی و در دمای خاص فریز می شود.

شبیه ترین ماده به این دارو آغوز شیر مادر (شیر مادر در روزهای ابتدایی تولد نوزاد) می باشد ولی به مراتب تاثیر کمتری دارد.

این دارو تقریبا کمیاب بوده و باید از مراکز معتبر مانند داروخانه هلال احمر تهیه شود. شرکت های دارویی مختلفی این دارو را تولید می کنند که البته تفاوتی در کیفیت محصولات وجود ندارد.

توجهات لازم:

* کاهش ادرار، افزایش ناگهانی وزن یا ورم پاها، می تواند نشانه ای از واکنش های کلیوی به دارو باشد.

* در صورت وجود درد، تورم، قرمزی یا برآمدگی در محل تزریق در دست یا پا به پزشک اطلاع دهید. این حالت ممکن است به علت ایجاد لخته باشد که در صورت نبود زخم گوارشی پزشک برای رفع آن آسپرین تجویز خواهد کرد.

* ادرار قهوه ای یا قرمز و پوست زرد نشانه های عوارض کبدی دارو است.

*برای کاهش عوارض، نوشیدن بیش از 7 لیوان آب قبل از شروع تزریق و ادامه ی این روند تا 1 ماه بعد از آخرین دریافت ضروری می باشد.

* از نوشیدن چای یا قهوه در روز قبل از تزریق خودداری شود.

* اندازه گیری میزان ادرار و انجام آزمایشات کلیوی (Bun,Cr) مرتب انجام شود.